مقدمه
پمپ وکیوم لیبولد (Leybold) روتاری تکمرحلهای مدل SOGEVAC از جمله اصلیترین محصولات صنعت خلأ جهان هستند که سالهاست در حوزههای صنعتی، پژوهشی، آزمایشگاهی و خصوصاً صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار میگیرند. این پمپها با طراحی روتاری (rotary vane) و روغنکاری داخلی عملکردی پایدار، کمصدا و با قابلیت اطمینان بالا را ارائه میدهند. طراحی این پمپها بر پایه تجربه چند دههای لیبولد در فناوری خلأ و بهروزرسانیهای مستمر مهندسی است. بهنحوی که پمپهای سری SOGEVAC قادرند طیف وسیعی از نرخ مکش از ۱۰ تا ۷۵۰ مترمکعب بر ساعت را پوشش دهند و بسته به مدل، حتی در کاربردهای سنگین نیز به راحتی به کار گرفتهشوند.
اصل عملکرد پمپ پمپ وکیوم لیبولد SOGEVAC، بر مبنای تزریق روغن به محفظه پمپ جهت آببندی، روانکاری و خنککاری میباشد. در طول عملیات پمپ، روغن به طور مستمر گردش یافته و پس از جداسازی، مجدداً فیلتر و به سیکل بازگردانده میشود. این فرآیند حتی در فشارهای ورودی بالا (تا ۱۰۰۰ میلیبار) نیز به خوبی عمل میکند و پایداری پمپ را در کاربردهای مختلف تضمین مینماید. همچنین، طراحی ویژه جداسازی روغن در محفظه خروجی باعث کاهش چشمگیر انتشار مه روغن در هوای محیط و ایجاد محیط کاری تمیزتر نسبت به بسیاری از پمپهای رقیب میشود.
مجموعه SOGEVAC علاوه بر تنوع ظرفیت مکش، با ارائه سریهای مختلف B، D، F، SV و به ویژه سری FP ویژه صنایع غذایی، برای هرگونه نیاز صنعتی یا آزمایشگاهی، راهکار مطلوب و بهینه ارائه مینماید. بررسی ویژگیها، مزایا، محدودیتها و تفاوتهای این سریها از اهمیت زیادی برای انتخاب صحیح پمپ متناسب با نیاز کاربران برخوردار است.
مشخصات فنی سریهای مختلف پمپ SOGEVAC
۱. سری B (SOGEVAC B)
پمپهای سری B به عنوان بخش اصلی سبد محصولات SOGEVAC شناخته میشوند و در ظرفیتهایی از ۱۰ تا بیش از ۷۵۰ مترمکعب بر ساعت تولید میگردند. ویژگی بارز این سری طراحی فشرده، صدای کم و عملکرد تمیز و پایدار در شرایط مختلف صنعتی است. پمپهای این سری قابلیت نصب مستقیم به پمپ وکیوم Roots را دارند و از آلیاژهای مقاوم نظیر فولاد، آلومینیوم و برنز ساختهمیشوند. مشخصات فنی مدلهای رایج این سری عبارتاند از:
- نرخ مکش نامی: ۱۰ تا ۷۵۰ مترمکعب بر ساعت
- فشار نهایی مطلق بدون گاز بالاست: تا ≤ ۰.۵ میلیبار
- تحمل بخار آب: تا ۵۰ میلیبار (در مدلهای بزرگ)
- سطح صدا: ۵۸ تا ۷۵ دسیبل (با توجه به مدل)
- ظرفیت روغنکاری: از ۰.۵ تا ۲۰ لیتر
- متریال کلیدی: فولاد، چدن، آلومینیوم، پلیمرهای ویژه و شیشه
تعبیه مکانیسم ضد برگشت روغن (Anti-suckback valve) بصورت استاندارد در این سری که از بازگشت روغن به سیستم در هنگام خاموشی و قطع برق جلوگیری مینماید.
۲. سری D (SOGEVAC D)
سری D عمدتاً شامل ظرفیتهای پایین و متوسط بوده و فرم فیزیکی کوچکتری نسبت به B داشته ولی با ارتقاء سیستم خنککاری و بهبود گردش روغن، طول عمر روغن و خود پمپ را در فرآیندهای سنگینتر افزایش داده است. از ویژگیهای مهم این سری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت مکش نامی: ۱۶ و ۲۵ متر مکعب/ساعت (SV 16 D، SV 25 D)
- فشار نهایی مطلق: ≤ ۰.۵ میلیبار (بدون گاز بالاست)
- تحمل بخار آب: ۱۵ میلیبار
- سطح صدا: ۵۹ دسیبل
- ظرفیت روغن واحد: ۲ لیتر (افزایش نسبت به نمونههای قبلی برای عمر بیشتر روغن)
- خنککاری هوا (نسخه بهینه)، آب به صورت اختیاری
- وزن: تقریباً ۲۵ کیلوگرم
طراحی این سری برای کاربردهای چرخه کوتاه و راهاندازی/توقف مکرر می باشد و به لطف ظرفیت بالای روغن، فواصل سرویس طولانیتری را ارائه میدهد.
۳. سری F
بهطور کل بهبودیافته نسخههای B و D با تمرکز بر بهداشت و قابلیت نظافت و کاربردهای حساستر است. این سری اغلب برای تطابق با استانداردهای بهداشتی خاص در صنایع حساس یا با شرایط نظافتی پیچیدهتر بهکار میرود.
4. سری FP (Food Processing)
پمپ وکیوم لیبولد SOGEVAC سری FP یکی از متمایزترین سریهای پمپ وکیوم لیبولد SOGEVAC است. که عمدتاً برای صنایع غذایی، بستهبندی و کاربردهای حساس بهداشتی توسعه یافتهاست. سری FP دارای روغنکاری با روغنهای تاییدشده غذایی (LEYBONOL LVO 140/150) و قابلیت شستوشو و نظافت کامل پمپ میباشد. همه اجزاء در معرض تماس با گاز یا بخارهای محصول از متریال مناسب صنایع غذایی و شستوشوی صنعتی میباشد. ویژگیهای کلیدی این سری شامل موارد زیر است:
- طراحی کاملاً بهداشتی و قابلیت تمیزکاری آسان
- روغنکاری با روغنهای دارای گواهینامه غذایی NSF H1 (عدم آلودگی مواد غذایی)
- نصب الکترومغناطیسی شیرهای گاز بالاست و ضد برگشت جهت کنترل بهتر و خودکار
- آببندی تقویتشده و سطح صدا و لرزش بسیار پایین
- ارائه طیفی از ظرفیت مکش از ۱۰ تا ۳۳۰ مترمکعب بر ساعت
- قابلیت نصب کاور استیل ضد زنگ برای استانداردهای شستوشوی کلینینگ کامل (washdown)
جدول مقایسه توصیفی ویژگیهای سریها مختلف پمپ وکیوم لیبولد sogevac
| ویژگیها | سری B | سری D | سری F | سری SV | سری FP (ویژه صنایع غذایی) |
|---|---|---|---|---|---|
| محدوده سرعت مکش | ۱۰ تا ۷۵۰ | ۱۶ تا ۲۵ | مشابه B | مشابه B | ۱۰ تا ۳۳۰ |
| نوع خنککننده | هوا | هوا (آب اختیاری) | هوا | هوا | آب (در مدلهای بزرگ) |
| ضد برگشت روغن | دارد (استاندارد) | دارد (استاندارد) | دارد | دارد | الکترومغناطیسی ۲۴VDC |
| روغنکاری تاییدشده غذایی | ندارد | ندارد | ندارد | ندارد | دارد |
| طراحی بهداشتی | ندارد | ندارد | ندارد | ندارد | دارد |
| قابلیت شستوشو | ندارد | آب خنککننده اختیاری | نامشخص | ندارد | دارد |
| کاربری صنایع غذایی | محدود | محدود | محدود | محدود | ویژه |
| حجم روغن | ۰.۵ تا ۲۰ لیتر | ۲ لیتر | مشابه B | مشابه B | مشابه B |
| صدای کاری | ۵۸ تا ۷۵ dBA | ۵۹ dBA | مشابه B | مشابه B | پایین (مشابه B با بهینهسازی) |
| نصب مستقیم به Roots | مدلهای >SV100 | ندارد | ندارد | دارد | دارد |
| شیر گاز بالاست | دستی | دستی | دستی | دستی | الکترومغناطیسی |
| کنترل و مونیتورینگ | ماژولار | ماژولار | نامشخص | پیشرفته | دارای نسخههای هوشمند |
هر یک از ویژگیهای فوق در انتخاب مناسبترین پمپ برای هر کاربرد صنعتی یا بهداشتی نقش کلیدی دارد. سری FP بهطور خاص با ویژگیهای بهداشتی و روغنکاری تاییدشده انتخاب استاندارد و موفقی برای خطوط فرآوری و بستهبندی غذا، آشامیدنی، دارویی و محصولات حساس است؛ در حالی که سریهای B و D معمولاً پاسخگوی نیازهای عمومیتر صنعت هستند.
کاربردهای پمپ وکیوم لیبولد تک مرحله ای
صنایع غذایی
پمپهای SOGEVAC بهخصوص سری FP، راهحل ایدهآل برای بستهبندی مواد غذایی (vacuum packaging)، فرآوری محصولات پروتئینی، فرآیندهای مانند بلندر، تامبلر، وکیوم کوتینگ و خشککن انجمادی هستند. سیستمهای وکیوم باعث افزایش عمر ماندگاری، حفظ تازگی، بهبود کیفیت فرآوری و ایجاد شرایط اتمسفر کنترلشده برای محصولات غذایی میشوند. مدلهای FP به واسطه استفاده از روغن NSF H1، طراحی سطوح صاف و اجزای استیل، مطابق با استانداردهای HACCP، ایمنی غذایی و قاعدهمندترین چارچوبهای بهداشتی دنیا میباشند. مزیت دیگر سری FP قابلیت تمیزکاری کامل (Washdown) پس از پایان عملیات یا تغییر محصول است که به دلیل طراحی ساختاری خاص و امکان سفارش کاور تمام استیل، شستوشوی صنعتی موثر فراهم میکند.
صنایع دارویی
در صنعت دارو، آزمایشگاههای کنترل کیفی، تولید مواد موثره و پر کردن امپول، پاکیزگی محیط و جلوگیری از آلودگی متقاطع بسیار مهم است. روغنکاری با روغن تاییدشده و طراحی بهداشتی سری FP این پمپها را برای خطوط پرکن، خشککن خلأ، فریز درایرها و سیستمهای جداسازی گازها ایدهآل میسازد. سریهای دیگر نظیر B و D، با توجه به فرایند موردنظر (مانند وکیوم خشک کنها، میکسرها یا دستگاههای R&D نیمهسنگین) نیز به طور گسترده استفاده میشوند.
بستهبندی و پکینگ
پمپ وکیوم لیبولد سری sogevac در صنعت بستهبندی تحت خلأ و اتمسفر اصلاحشده (MAP)، پمپهای SOGEVAC ضریب اطمینان بالا، کارکرد بیصدا و هزینه نگهداری پایین را به ارمغان میآورند. در این کاربردها، دورههای راهاندازی/توقف مکرر، نیاز به دسترسی آسان برای سرویس و پایداری عملکرد در طول سال حائز اهمیت است. در بسیاری از خطوط تولید پیشرفته، ترکیب پمپهای SOGEVAC با پمپ های Roots (به عنوان پمپ تقویتی) انجام میشود که موجب بهبود سرعت تخلیه، راندمان و کیفیت نهایی بستهبندی میگردد.
کاربردهای آزمایشگاهی و پژوهشی
سریهای کوچکتر SOGEVAC مانند B و D به دلیل صدای بسیار پایین، عملکرد تمیز، طراحی فشرده و پایداری فشار، بهطور گسترده در آزمایشگاهها، مراکز تحقیق و توسعه، آنالایزرهای جرمی، سیستمهای گلاوباکس و ورودی خلأ در پمپهای های وکیوم (High Vacuum) به عنوان پمپ وکیوم پیشتیبان (Backing pump) مورد استفاده قرار میگیرند.
کاربردهای صنعتی و عمومی
وظایفی چون حرارتدهی، متالورژی، وکیوم کوتینگ، صنایع خودرو، پزشکی، خشککردن خلأ صنعتی، آزمون نشتیابی، سیستمهای مرکزی و تمیزکاری صنعتی نیز بخش قابل توجهی از کاربرد پمپهای SOGEVAC را تشکیل میدهند. مدلهای سری B به دلیل توان بالا و طراحی مقاوم، برای این وظایف پیشنهاد میشوند.
مزایای فنی و عملیاتی پمپهای SOGEVAC
یکی از مهمترین نقاط قوت پمپهای SOGEVAC، ایمنی عملکرد و قابلیت اطمینان آنها در طیف گستردهای از شرایط است. برخی از مزیتهای کلیدی عبارتاند از:
- عملکرد مداوم از فشار جو تا فشار نهایی: بدون افت سرعت مکش و با حفظ کیفیت عملکرد مطلوب حتی در فشارهای بالا.
- سطح نویز و لرزش پایین: تا 50 درصد کمتر از پمپهای مشابه (اساساً در سری B و FP)، بهبود محیط کار و حذف نیاز به تجهیزات ایزولاسیون صوتی گرانقیمت.
- راندمان مصرف انرژی برتر: به طور متوسط، ۱۵ درصد کمتر از مدلهای همرده رقبا، که منجر به کاهش هزینههای بهرهبرداری میشود.
- طراحی فشرده و نصب آسان: نیاز به فضای کم، جایگزینی راحت پمپهای قدیمی و بروز بدون تغییرات در زیرساختها. سری B و FP حتی تا ۳۰ درصد کوتاهتر از نمونه مشابه سایر برندها هستند.
- سیستم جداسازی و فیلتر اگزوز پیشرفته: نرخ جذب روغن >۹۹٪ و خروجی عملاً فاقد مه روغن، مناسب برای محیطهای حساس و کاهش خطرات بهداشتی.
- نگهداری آسان و دورههای سرویس طولانیتر: تمامی نقاط سرویس در جلوی پمپ تعبیه شدهاند؛ بازدید، تعویض روغن و فیلترها به سهولت انجام میشود.
- تجهیز شیر ضد برگشت: حفاظت کامل از خطوط تولید و سیستم در هنگام قطع برق یا نقص فنی.
- قابلیت سفارشیسازی بالا: برای پاسخگویی به نیازهای خاص هر مشتری شامل انواع ورودی/خروجی، موتور، بالاست بزرگتر، رنگ تاییدشده غذایی و….
محدودیتها و چالشهای پمپهای SOGEVAC

با وجود مزایای قابل توجه، برخی محدودیتها و چالشها نیز باید مدنظر قرار گیرند:
- عدم مناسب بودن برای پمپاژ گازهای خورنده، قابل اشتعال یا انفجاری: بهجز مدلهای خاص ATEX.
- نیاز به نگهداری و سرویس دورهای: تعویض منظم روغن (به ویژه در کاربردهای سنگین یا بخارزای زیاد)، فیلتر اگزوز و بالاست گاز الزامی است و بیتوجهی موجب کاهش عمر پمپ میشود.
- حساسیت به آلودگی روغن یا سایلنت نبودن محیط: در صورت ورود ذرات جامد یا سیالات واکنشزا، آسیب به بخشهای داخلی ایجاد میشود.
- دمای آب خنککننده مدلهای آبی محدود است (معمولاً max ۳۰ درجه سانتیگراد): در صورت افزایش دما، خطر افزایش فشار و کاهش راندمان روغن وجود دارد.
- در مدلهای کوچکتر FP، نباید فشار ورودی به صورت دائمی بالاتر از ۱۵۰ میلیبار باشد؛ خطر آلودگی روغن و سرریز کردن پمپ وجود دارد.
- در محیطهای cleanroom بسیار حساس، مدلهای روغنی ممکن است نیاز به فیلترهای دو مرحلهای یا انتخاب مدل خشک داشته باشند.
ویژگیهای خاص سری FP: کیفیت بهداشتی، روغنکاری غذایـی و تمیزکاری
طراحی بهداشتی سری FP
پمپهای SOGEVAC FP با هدف استفاده در صنعت غذا، دارو و محیطهایی که تماس پمپ با محصول دچار قوانین سختگیرانه بهداشتی است، ارتقاء یافتهاند. تمامی قطعات پمپ که در تماس مستقیم با بخارات فرآیند قرار دارند از آلیاژهای استیل ضد زنگ یا پلیمرهای مدیکال گرید ساخته شده و سطح داخلی آنها صاف، بدون حفره و عاری از نقاط کور (dead space) جهت جلوگیری از تجمع آلودگی است. مدلهای مخصوص washdown دارای کاورهای استیل جداشدنی هستند که امکان شستوشوی کل پمپ با شویندههای قوی را به کاربر میدهند.
روغنکاری با روغنهای تاییدشده غذایی
در سری FP، روغن LEYBONOL LVO 140 یا 150 به کار میرود که دارای گواهی NSF H1 برای تماس غیرمستقیم با مواد غذایی است. این روغنها علاوه بر پایداری حرارتی، ضد اکسیداسیون و مقاومت در برابر جذب آب بالا، شدیداً فاقد افزودنیهای خطرناک یا آلاینده بوده و مطابق با الزامات HACCP و استانداردهای FDA ساخته میشوند. وجود این روغن، هرگونه نگرانی بابت خطر آلودگی محصول را حذف میکند.
قابلیت شستوشوی کامل و طراحی جداشونده
سری FP با درنظر گرفتن عملیات شستوشوی مکرر، واجد راهحلهایی مانند درپوشهای استیل و تخلیه روغن آسان است؛ شستوشوی داخلی و خارجی قطعات پمپ بدون نگرانی از تجمع آلودگی، با شویندهها و ضدعفونیکنندههای رایج انجام میشود. برخی مدلها تا قابلیت شستوشوی کامل تحت فشار و دمای بالا نیز دارند تا پس از عملیات بستهبندی یا فرآوری، آلودگی زیستمحیطی یا میکروبی به صفر برسد. این ویژگیها FP را به انتخاب ویژهای برای خطوط تولید محصولات غذایی، فرآوردههای پروتئینی و لبنی، داروهای تزریقی و زیستفناوری بدل میسازد.
مقایسه عملیاتی سریهای SOGEVAC
علاوه بر جدول بالا، نکتهی کلیدی برای انتخاب بین سریهای مختلف SOGEVAC، بررسی دقیق نیازهای فرآیندی و آگاهی از قابلیتها و محدودیتهای هر سری است:
سری B
سری B مناسب کاربردهای عمومی صنعتی و آزمایشگاهی است. جنس قطعات مقاوم به سایش، فیلترهای کارآمد و قابلیت نصب پمپ روتس آن را بعنوان پمپی استاندارد بازار شناسانده است. در فرآیندهایی که الزام بهداشت بالا ندارند یا نیاز به سرویس washdown کامل نیست، این سری اقتصادیترین انتخاب است.
سری D
اگر فرایند مورد نظر چرخه کوتاه، نیازمند تعداد زیاد استارت/استاپ یا بهبود طول عمر روغن است، سری D به دلیل بهبود سیالیت هوا و ظرفیت روغنش برتر است. با این حال فاقد ویژگیهای بهداشتی و روغن غذایی میباشد.
سری F
سری F، نسخهای سفارشی یا تطبیق دادهشده بر اساس نیاز سایر صنایع خاص است. اطلاعات فنی این سری عمدتاً با سفارش به شرکت تولیدکننده با توجه به نیاز پروژه قابل تهیه است و همپوشانی با B و D دارد اما بدون ویژگیهای کامل FP.
سری FP
بدون تردید، سری FP تنها انتخاب بهداشتی و امن برای صنایع غذایی و دارویی است. وجود روغن غذایی، سطح صدا و لرزش پایینتر، و قابلیت شستوشوی کامل و مجزا، رضایت کامل کاربرانی همچون کارخانههای فرآوری پروتئین، لبنیات، بستهبندی آمادهمصرف، آشامیدنیها، فرآوردههای دریایی، صنایع دارو و بایوفارما را تامین مینماید.
نتیجهگیری نهایی و نکات مشاورهای در انتخاب سری مناسب
در جمعبندی، کمپانی لیبولد با ارائه سریهای متنوع پمپ تکمرحلهای SOGEVAC، طیف وسیعی از نیازهای بازار را پوشش داده است. انتخاب بین سریها باید بر اساس معیارهایی چون سطح بهداشت محیط فرآیند، الزام کیفیت روغن، طراحی washdown، شدت و فرکانس سرویس، حجم خلأ مورد نیاز، سطح نویز محیط کارگاهی و هزینههای عملیاتی بلندمدت انجام شود.

- اگر نیاز به استانداردهای بهداشتی و شستوشوی کامل است، سری FP انتخاب منحصر به فرد است؛ این سری با روغن NSF H1، طراحی استیل و قابلیت نظافت آسان بدون کوچکترین نگرانی از آلودگی یا آسیب به پمپ، به کاربر اطمینان کامل میدهد.
- برای کاربردهای صنعتی و عمومی، سریهای B به دلیل مقاومت، پایداری عملکرد و سطح هزینه مطلوب مناسب هستند.
- هرگاه فرایند نیاز به تعویض مداوم روغن ندارد یا چرخه استارت/استاپ زیاد است، سری D و در برخی موارد سری F میتواند گزینه بهینه باشد.

